KUR’AN’A GÖRE GÜZEL AHLAK ÇERÇEVESİNDE “GÜZELLİK VE SEVGİ”

I.                  Güzellik ve Sevgi

 Değişik filozoflarca Güzellik, “ilahi aklın eşya âlemindeki ışıltısı ”(Plotinus) ve “tabiatın kendisinin bütünündeki Mutlak Ruhun görüntüsü” (Hegel) olarak tanımlanmış; “güzelliğin sübjektifliği vurgulanmış ancak onun sadece duyumsama ile ilgili değil, kişinin güzel ve çirkin ile ilgili yargılarının sonucu olduğu da” (Kant)  ortaya konmuştur.

 Güzellikleri,  bakılana değil bakana göre belirlendiği için öznel (sübjektif) olarak değerlendiren olduğu gibi;  bakana değil bakılana özgü olan ve simetri, oran gibi tartışılmaz matematik formüllere bağlanmış bir kurallar dizgesi ve evrensel değer yargıları ile kıymetlendirildiği için nesnel  (objektif) olarak nitelendiren farklı görüşler vardır.

 Ancak; Toplumların beğenilerinin,  kültürlere,  zamana ve zemine göre değişim göstermesi, mutlak ve ideal güzellikten bahsedilebilmenin mümkün olmadığını kanıtlarken, kişilerin inançları ile seçim ve tercihlerinde farklılıklarının olması da,  kişisel güzellik algılama ve tanımlamalarının, bu beğeni ve kabullere bağlı olarak,  öznel (sübjektif) olduğunu göstermektedir.

Bu bağlamda, Kuran’ın ışığında, “kötülükleri silip süpüren” “Güzellikler” ve “Sevgi” içeren ayetlerde, İnsanın inanç, tutum ve davranışlarının oluşmasını etkileyen, “Güzel Ahlak” esaslarını da görebiliriz.

A.                 Güzellik:

1.                 Genel olarak güzellik

 “Sonra, güzel davrananlara nimetimizi tamamlamak, her şeyi ayrıntılı kılmak, bir kılavuz ve rahmet olmak üzere Mûsa'ya o Kitap'ı verdik ki onlar Rablerine kavuşa caklarına inanabilsinler” (6 / Enam / 154)

 "Allah'ın sana verdikleri içinde âhiret yurdunu ara, dünyadan da nasibini unutma. Allah'ın sana güzel davrandığı gibi sen de güzel davran / Allah'ın sana lütufta bulunduğu gibi sen de lütufta bulun. Yeryüzünde fesat isteyip durma, çünkü Allah fesat peşinde koşanları sevmez." (28 / Kasas / 77)

 “O, odur ki, yarattığı her şeyi güzel yarattı. Ve insanın yaratılışına çamurdan başladı.” (32 / Secde / 7)

 “Allah odur ki, yeryüzünü sizin için durulacak yer, göğü bir bina yaptı; sizi yaratıp donattı ve görünüşünüzü güzel yaptı, sizi temiz ve güzel nimetlerle rızıklandırdı. İşte bu Allah'tır sizin Rabbiniz! Âlemlerin Rabbi olan Allah ne kadar yücedir!” (40 / Mümin /64)

“Gökleri ve yeri hak olarak yarattı; sizi biçimlendirdi ve görünüşlerinizi güzel yaptı. Yalnız O'nadır dönüş”. (64 / Tegabün /3)

2.                 Güzel davranan, kendi benliği için güzellik sergilemiş olur

 “Eğer güzel davranırsanız, kendi benlikleriniz için güzellik sergilemiş olursunuz. Ve eğer kötülük yaparsanız o da benlikleriniz aleyhine olur. Bu sırada, yüzlerinizi çirkinleştirsinler, ilk kez girdikleri gibi mabede girsinler ve egemenlik altına aldıklarını yerle bir etsinler diye ikinci vaat geldi.” ( 17 / İsra / 7)  

3.                İman edip güzellik sergileyenlere / İman ve salih amelleri olanlara Allah katında ödül vardır

 “O müminler ki, kendilerine yara isabet ettikten sonra bile Allah'ın ve resulün çağrısına cevap verdiler. Onlar içinden, güzel işler yapıp takvaya sarılanlara büyük bir ödül vardır.” (3 / Ali İmran / 172)

 “İman edip hayra ve barışa yönelik işler yapanlara; bundan böyle korunup iman ederek iyi işler yaptıkları, sonra takvaya sarılıp imanda kemale erdikleri, sonra bir mertebe daha korunup güzellikler sergiledikleri takdirde, daha önce tatmış olduklarından ötürü hiçbir günah yoktur. Allah, güzel düşünüp güzel davrananları sever.” 5 / Maide / 93)

 “Güzel düşünüp güzel davrananlara güzellik var. Dahası da var. Onların yüzlerine kara da bulaşmaz, zillet de... Cennetin dostlarıdır onlar; sürekli kalıcıdırlar orada.” (10 / Yunus / 26)

 “Korunup sakınanlara, "Rabbiniz ne indirdi" dendiğinde şöyle dediler: "Hayır indirdi." Bu dünyada güzel düşünüp güzel davrananlara güzellik vardır. Sonsuzluk yurdu elbette ki daha hayırlıdır. Gerçekten ne güzelmiş takva sahiplerinin yurdu!” (16 / Nahl / 30)  

 “Rabbinin yoluna hikmetle, güzel öğütle davet et ve onlarla, en güzel olan neyse o yolla mücadele et. Şüphe yok ki Rabbin, kendi yolundan sapanları en iyi bilendir. Ve O, gerçeğe kılavuzlananları da en iyi bilendir.” (16 / Nahl / 125)

 “ Hiç kuşkusuz, Allah, sakınanlar ve güzel düşünüp güzel iş yapanlarla beraberdir.” (16 / Nahl / 128)

 “ Tarafımdan söyle: "Ey iman eden kullarım, Rabbinizden korkun! Bu dünya hayatında güzel düşünüp güzel davrananlara güzellik vardır. Allah'ın toprağı / yeryüzü geniştir. Sadece sabredenlere, ücretleri hesapsız ödenecektir." (39 / Zümer / 10)  

 “ Allah, sözün en güzelini, birbirine benzer iç içe ikili manalar ifade eden bir Kitap halinde indirmiştir. Rablerinden korkanların ondan derileri ürperir. Sonra da hem derileri hem de kalpleri, Allah'ın Zikri / Kur'an'ı karşısında yumuşar. Bu, Allah'ın kılavuzudur ki, onunla dilediğini/dileyeni hidayete erdirir. Allah'ın saptırdığına gelince, ona kılavuzluk edecek yoktur.” (39 / Zümer / 23)

“ Farkında olmadığınız bir sırada, azap ansızın karşınıza çıkmadan önce size Rabbinizden indirilenin en güzeline uyun!” (39 / Zümer / 55)

 “ Onlar ki, sözü dinler de en güzeline uyarlar. İşte bunlardır, Allah'ın kılavuzladıkları; işte bunlardır, akıl ve gönül sahipleri.”  (39 / Zümer / 18 )

 “ Göklerde ne var yerde ne varsa Allah'ındır. Bu, Allah'ın; yaptıklarıyla kötülük sergileyenleri cezalandırması, güzel davranıp güzel düşünenleri de güzellikle ödüllendirmesi içindir.” (53 / Necm / 31)  

4.                Güzellik, Barış hep hayırdır

 “Eğer bir kadın kocasının sadakatsizliğinden yahut kendisine sırt çevirmesinden endişe ederse aralarını bir barış girişimiyle düzeltmelerinde kendileri için bir sakınca yoktur. Ve barış hep hayırdır. Nefisler, cimrilik ve doymazlığa hazır hale getirilmiştir. Güzel davranır, sakınıp korunursanız Allah, yapmakta olduklarınızdan haberdar olacaktır.” (4 / Nisa / 128)

5.                Allah güzel düşünüp güzellik sergileyenleri (İman edip salih amel işleyenleri) sever

 “Allah yolunda harcama yapın / nimetleri paylaşın; kendi ellerinizle kendinizi tehlikeye atmayın. Güzel düşünüp güzel işler yapın. Çünkü Allah, güzellik sergileyenleri sever.” (2 / Bakara /195)

 “Allah da onlara, hem dünya nimetini verdi hem de âhiret sevabının en güzelini. Allah, güzel düşünüp güzellik sergileyenleri sever.” (3 / Ali İmran / 148)

 “Allah'ın, iman edip hayra ve barışa yönelik iyi işler yapanlara müjdelediği, işte budur. De ki: "Ben, buna karşılık sizden, yakın akrabamı / Ehlibeytimi sevmeniz dışında bir ücret istemiyorum." Kim bir iyilik / güzellik üretirse onun için, o ürettiğine bir güzellik daha ekleriz. Çünkü Allah Gafûr'dur, çok affeder; Şekûr'dur, iyiliğe karşılık verir / teşekkür eder.” (42 / Şura / 23)

6.                Güzellik, Dünya için olduğu gibi Ahiret için de güzelliği ve kötülüğü insan Dünya'daki inanç ve amelleriyle kazanır

 “Onlardan kimi de şöyle yakarır: "Ey Rabb'imiz, bize dünyada da güzellik ver, âhırette de güzellik ver. Ve bizi ateş azabından koru." (2 / Bakara / 201)

 “İyilik ve güzellikten sana her ne ererse Allah'tandır. Kötülük ve çirkinlikten sana ulaşan şeyse kendi nefsindendir. Biz seni insanlara bir resul olarak gönderdik. Tanık olarak Allah yeter.” (4 / Nisa / 79)  

 “Kim bir güzellikle gelirse ona, getirdiğinin on katı var. Kötülükle gelene ise yaptığının kadarından fazla ceza verilmez. Onlar, haksızlığa uğratılmayacaklardır.” (6 / Enam / 160)  

 "Bize hem bu dünyada güzellik yaz hem de ahirette. Dönüp dolaşıp sana geldik." Buyurdu ki: "Azabıma dilediğimi çarptırırım. Rahmetime gelince, o her şeyi çepeçevre kuşatmıştır. Ben onu; sakınıp korunanlara, zekâtı verenlere, ayetlerimize inananlara yazacağım." ( 7 / Araf / 156) 

 “İyilik / güzellik getirene ondan daha hayırlısı var. Kötülük getirenlere gelince, kötülükleri yapanlar yapmış olduklarından fazlasıyla cezalandırılmayacaklardır.” (28 / Kasas / 84)

 “Güzellikle çirkinlik / iyilikle kötülük bir olmaz! Kötülüğü, en güzel tavırla sav! O zaman görürsün ki, seninle arasında düşmanlık bulunan kimse, sımsıcak bir dost gibi oluvermiştir.” (41 / Fıssulet / 34)  

7.                 Güzellik, İnananlar / Müminler kötülüğü güzellikle savmalıdır

 “ En güzel olan neyse onunla sav kötülüğü. Onların nasıl nitelendirme yaptıklarını biz daha iyi biliriz.” (23 / Müminun / 96)  

 “Ehl-i kitap'la, en güzel olan yöntem dışında bir yolla mücadele etmeyin! Onların zulme sapanları müstesna. Şöyle deyin: "Bize indirilene de size indirilene de iman ettik; tanrımız ve tanrınız bir. Ve biz O'na teslim olanlarız." (29 / Ankebut / 46)

 “ Güzellikle çirkinlik / iyilikle kötülük bir olmaz! Kötülüğü, en güzel tavırla sav! O zaman görürsün ki, seninle arasında düşmanlık bulunan kimse, sımsıcak bir dost gibi oluvermiştir.” (41 / Fıssulet / 34)  

8.                Güzel davrananlar aleyhine bir yol yoktur.Onlar ödüllendirilirler

 “Güçsüzlere, hastalara, infak edecek bir şey bulamayanlara, Allah ve resulü için öğüt verdikleri takdirde bir günah yoktur. Güzel davrananlar aleyhine bir yol yok. Allah Gafûr'dur, Rahîm'dir.” (9 / Tevbe / 91)

 “Sabret! Allah, güzel düşünüp güzel davrananların ödülünü yitirmez.” (11 / Hud / 115)

 “Bizim uğrumuzda didinenleri biz, yollarımıza elbette ulaştıracağız. Allah, güzel düşünüp güzel davrananlarla mutlaka beraberdir.” (29 / Ankebut / 69)

 “ Güzel düşünüp güzel davrananları biz böyle ödüllendiririz! “ (37 / Saffat / 80, 105, 110, 121, 131)

B.                Sevgi

 Sevgi, İnsanı yöneldiğine karşı yakın ilgi ve bağlılık göstermeye yönelten duygudur.

 Kişi sevdiğiyle olmak ister!. Sevdiğinin hâliyle hâllenir… Sevgisi kadar, onunla yaşar!. 

 Sevince gerçekten İnsan, sevdiğinle sevdiği için yaşamak ister!. Sevdiğinin yanında olmak, sevdiğinin hoşlandığından hoşlanıp, sevmediğinden kaçmak ister! Sevdiği öylesine sarmıştır aklını, fikrini, ruhunu ki, her şey onu hatırlatır; her şeyde onu görür. Kaybolur sevdiğinde; sevdiği kalır yalnızca, beyninde!.. Onun bakışıyla bakar, onun değerlendirmesiyle değerlendirir, onun diliyle konuşmaya başlar!. Gözü ondan başkasını görmez, kulağı ondan başkasını duymaz, eli ondan başkasına uzanmaz olur!..

 Sevince gerçekten İnsan;  Sevdiğinin sevdiklerini de sever, sevdiğinin sevmediklerini de sevmez.

 “Yaratılanı severiz, Yaratandan Ötürü…”

 Salih Amel / güzel – doğru – yararlı –  iyi işler yapmaya vesile / araç olan “Sevgi”, Güzel Ahlaklı İnsanların niteliğidir.

 Kuran Ayetlerinin Işığında Sevgi:

1.                 Allah'ın ayetlerinden biri de sizin için, kendilerine ısınasınız ve aranıza sevgi ve rahmet koysun diye nefislerinizden eşler yaratmasıdır

 

 “Onun ayetlerinden biri de sizin için, kendilerine ısınasınız ve aranızda sevgi ve rahmet koysun diye nefislerinizden eşler yaratmasıdır. Bunda, iyice düşünen bir toplum için elbette ayetler vardır.” (30 / Rum / 21)

2.                İnananların sevgisi Küfre şartlanmışı yolundan çevirmez, Allah'ın düşmanları sevilmez

 “Şu bir gerçek ki, sen istediğin kişiyi doğru yola iletemezsin. Ama Allah, dilediğine kılavuzluk eder. Hidayete erecekleri O daha iyi bilir.” (28 / Kasas/ 56) 

 “Ey iman sahipleri! Düşmanımı ve düşmanınızı dostlar yerine tutmayın! Onlar, size Hak'tan geleni inkâr ettikleri, Rabbiniz Allah'a inandığınız için Peygamber'i ve sizi yurdunuzdan çıkardıkları halde, siz onlara sevgi sunuyorsunuz. Benim yolumda gayret sarf etmek, benim hoşnutluğumu kazanmak için seferber olduğunuz halde, içinizde onlara sevgi gizliyorsunuz. Sizin gizlediğinizi de açığa vurduğunuzu da en iyi ben bilirim. Sizden kim bunu yaparsa denge yolundan sapmış olur.” (60 / Mümtehine / 1)

3.                Sevdiğiniz şeylerden infak etmedikçe zafer ve mutluluğa asla ulaşamazsınız

 “Sevdiğiniz şeylerden infak etmedikçe hayırda erginliğe / dürüstlüğe asla ulaşamazsınız. İnfak etmekte olduğunuz her şeyi, Allah çok iyi bilmektedir.” (3 / Ali İmran / 92)

4.                Allah'ı sevenler Allah'tan başkasını Allah'ı sevdiği gibi sevmez ve resulüne uyar (iman edip salih amel işler)

 “İnsanlar içinde öyleleri vardır ki, Allah dışında bazılarını Allah'a eş tutarlar da onları Allah'ı sevmiş gibi severler. İman sahipleri ise Allah'a sevgide çok kararlı ve taşkındırlar. Zulme saplananlar, azabı gördüklerinde tüm kuvvetin Allah'ta bulunduğunu, Allah'ın azabının çok şiddetli olduğunu fark edeceklerini anlayabilseler!”  (2 / Bakara / 165)

 “De ki: "Eğer Allah'ı seviyorsanız bana uyun ki, Allah da sizi sevsin ve günahlarınızı bağışlasın. Allah çok affedici, çok merhametlidir." (3 / Ali İmran / 31)

 “Ey inananlar! İçinizden kim dininden dönerse şunu bilsin: Allah, yakında, kendilerini sevdiği ve kendisini seven, müminlere karşı boynu bükük, kâfirlere karşı başı dik bir topluluk getirecektir. Bunlar Allah yolunda savaşırlar, hiçbir kınayanın kınamasından korkmazlar. Bu, Allah'ın, dilediğine yönelttiği bir lütuftur. Allah, yaratılışı ve yarattıklarını genişletir, her şeyi bilir.” (5 / Maide /54)

 “İman edip hayra ve barışa yönelik işler yapanlara gelince, Rahman onlar için bir sevgi oluşturacaktır.” (19 / Meryem / 96)

 "Onu tabuta koyup ırmağa bırak! Irmak onu sahile götürsün ki, benim de düşmanım, onun da düşmanı olan biri onu alsın. Üzerine kendimden bir sevgi bıraktım ki, gözümün önünde yetiştirilesin." (20 / Taha / 39)

5.                Dünyayı ahirete tercih edenler Allah'a eş koştuklarını Allah'ı sevmiş gibi severler

 “ İnsanlar içinde öyleleri vardır ki, Allah dışında bazılarını Allah'a eş tutarlar da onları Allah'ı sevmiş gibi severler. İman sahipleri ise Allah'a sevgide çok kararlı ve taşkındırlar. Zulme saplananlar, azabı gördüklerinde tüm kuvvetin Allah'ta bulunduğunu, Allah'ın azabının çok şiddetli olduğunu fark edeceklerini anlayabilseler!”  (2 / Bakara / 165)

 “ Hayır, hayır! Siz hemencecik geleni seversiniz.” (75 / Kıyamet / 20) 

6.                 Dünya ve ahiret sevgisi

“Yüzlerinizi doğu ve batı yönüne çevirmeniz zafer ve mutluluğa ermek değildir. Zafer ve mutluluğa ermek o kişinin hakkıdır ki, Allah'a, âhıret gününe, meleklere, kitaplara, peygamberlere inanır; akrabaya, yetimlere, çaresizlere, yolda kalmışa, yoksullara, özgürlüğüne kavuşmak gayretinde olanlara malı seve seve verir, namazı kılar, zekâtı öder. Böyleleri söz verdiklerinde ahitlerine vefalıdırlar; bolluk ve bereket zamanı kadar, zorluk, sıkıntı ve şiddet zamanında da sabırlıdırlar. İşte bunlardır özüyle sözü bir olanlar. Ve işte bunlardır korunan takva sahipleri.”  (2 / Bakara / 177)

“Kadınlara, oğullara, altın ve gümüşten oluşturulmuş yığınlara, salma atlara, davarlara ve ekinlere tutkunlukların sevgisi, insanlar için süslenip püslenmiştir. Tüm bunlar geçici-iğreti hayatın nimetidir. Allah'a gelince, varılacak yerin en güzeli onun yanındadır.”  (3 / Ali İmran / 14)

 “De ki: "Eğer babalarınız, oğullarınız, kardeşleriniz, eşleriniz, kabileniz / menfaat çevreniz, elde ettiğiniz mallar, kesadından korktuğunuz ticaret, hoşunuza giden konutlar sizin için Allah'tan, resulünden ve Allah yolunda cihattan daha sevimli ise artık Allah, emrini getirinceye kadar bekleyin. Allah, yoldan ayrılmış bir topluluğu doğruya ve güzele kılavuzlamaz." ( 9 / Tevbe / 24)

 “Hayır, hayır! Siz hemencecik geleni seversiniz.” (75 / Kıyamet / 20)  

 “Yoksula, yetime ve esire, yemeği severek yedirirler.” (76 / İnsan / 8)

 “Bunlar, hemen gelecek olanı seviyorlar da ötelerindeki zorlu bir günü ihmal ediyorlar."  (76 / İnsan / 27)

 “ Malı, devşirip depolatacak bir sevgiyle seviyorsunuz.” ( 89 / Fecr / 20)

 “O, mal ve servet arzusu yüzünden alabildiğine katıdır.” (100 / Adiyat / 8)

7.                Allah kimin neyi sevdiğini bilir

 

 “ Siz öyle kişilersiniz ki, onlar sizi sevmedikleri halde siz onları seversiniz. Ve Kitap'ın tümüne inanırsınız. Onlar ise sizinle karşılaştıklarında "İnandık!" derler; baş başa kaldıklarında size öfkelerinden parmak uçlarını ısırırlar. De ki onlara: "Öfkenizle geberin!" Allah, göğüslerin içindekini çok iyi bilmektedir.” (3 / Ali İmran / 119)

 “Ey inananlar! İçinizden kim dininden dönerse şunu bilsin: Allah, yakında, kendilerini sevdiği ve kendisini seven, müminlere karşı boynu bükük, kâfirlere karşı başı dik bir topluluk getirecektir. Bunlar Allah yolunda savaşırlar, hiçbir kınayanın kınamasından korkmazlar. Bu, Allah'ın, dilediğine yönelttiği bir lütuftur. Allah, yaratılışı ve yarattıklarını genişletir, her şeyi bilir.” (5 / Maide /54)

 “ Onlardan önce yurda konmuş ve imana sarılmış olanlar, kendilerine hicret edenleri severler. Onlara verilenlerden ötürü göğüslerinde bir ihtiyaç duymazlar. Kendilerinin ihtiyaçları olsa bile, ötekileri kendi nefislerine tercih ederler. Nefsinin cimriliğinden / doymazlığından korunanlar, kurtuluşa erenlerin ta kendileridir.” (59 / Haşr / 9)

Güzellik ve Sevgi dolu bir kalp ile “Güzel Ahlak” sahipleri olarak, Salih Amel / güzel – doğru – yararlı –  iyi işler üretenlerden olmayı, Allah dileyenlere nasip etsin. İnşallah. 

"Kim güzel bir işe aracı olursa ondan ona bir pay vardır. Kim kötü bir şeye aracı olursa ondan da ona bir pay vardır. Allah her şeye, herkese gıda ulaştırır, Mukît'tir." 4. sure (NİSA) 85. ayet

İZLEYİNİZ

GÜZELLİK VE SEVGİ BÖYLE BİR ŞEY İŞTE...

M. Kemal Adal