ŞEHİT KİMDİR - KİM ŞEHİTTİR HAKKINDA
Son günlerde “Şehitlik” kavramı yine tartışılıyor.
Kimlerin şehit sayılacağı, kimlerin şehit
sayılamayacağı hakkında çeşitli görüşler öne sürülüyor.
Bu görüş ve
anlayış farklılıkları, genellikle, Halkın çoğunluğunun örfi anlayışı ile Kuran
ifadelerini yorumlayan fakih ve din âlimlerinin “şehit” kavramını anlayış ve
algılamaları arasındaki farklılıktan kaynaklanmaktadır.
Günümüzün sade vatandaşın çoğu, şehit
denildiğinde, genellikle sadece vatan için / Allah Yolunda çarpışırken
öldürülen Müslüman ve (bir kısmı da) ehlikitap gayrimüslim kişileri
anlarken, şehidin Kuran terminolojisinde, aynı zamanda şahit /
tanık (gerçeği bilmek ve delillendirmek) anlamını da taşıdığının farkında
bile değildir.
Oysaki Diyanet işleri
başkanlığının Dini kavramlar sözlüğüne göre, Kuran Kavramı olarak:
ŞEHİT
/ ŞAHİT: Tanıklık yapmak,
haber vermek, muttali olmak, bilmek, bildirmek, idrak etmek, yetişmek, hazır
bulunmak, sözle veya fiilen delil olmak, yemin etmek anlamlarındaki
"ş-h-d" kökünden türeyen şâhid, tanık, bilen, muttali olan, hazır
olan ve delil demektir. Çoğulu, şühûd, eşhâd ve şühheddir. Şehîd; şâhid kelimesinin mübalağalı şeklidir. Çoğulu şühedâ ve eşhâddır..
Allah'ın
sıfatı olarak şehîd, her şeye muttali olan,
gören, bilen, haberdar olan her yerde hazır ve nazır olan, kendisinden hiçbir
şey gizlenmeyen, bütün sırlara vâkıf olan, her şeyi murakabe eden demektir.
Şehîd kelimesi, çoğul
şekli olan "şühedâ" ile birlikte Kur'ân'da 35 defa geçmiş, 18 âyette
tekil şekli Allah'ı nitelemede kullanılmıştır:
Yedi âyette
"Allah'ın her şeye şâhid olduğu" bildirilmiştir (Nisâ, 4/33; Mâide,
5/117):
Dokuz âyette
"Şâhid olarak Allah'ın kâfi geleceği" bildirilmiştir (Nisâ, 4/79,
166; Yûnus, 10/29):
"De ki: Benimle sizin aranızda şâhid olarak
Allah yeter. Çünkü O kullarının hallerini haber alan ve görendir."
(İsrâ, 17/96) "
Bir hakkı, bir olayı ispatta bilgi ve görgüsüne müracaat edilen kişiye şâhid denildiği gibi inanç, söz, fiil ve davranışlarıyla insanlara güzel örnek olan müminlere de şâhid denilmiştir. Peygamberin şâhid olması bu anlamdadır.
Konuyla
ilgili olarak Diyanet İşleri Başkanlığı eski başkanlarından Prof. Dr. Süleyman
ATEŞ’in açıklamaları, bence, konunun Kuran’ i ve İslami ilmi yönünü net
ve anlaşılır olarak çok güzel özetlemektedir.
“Allah'a ve resulüne inananlar var ya, özü sözü
doğru kişiler onlardır. Rableri katında tanık olanlar/şehitlik mertebesine
erenler de onlardır. Onların ödülleri ve ışıkları vardır. Küfre sapıp
ayetlerimizi yalanlayanlara gelince, onlar cehennemin dostu olacaklardır.”
( 57 / HADÎD / 19)
Bize
düşen Allah’ın hükmüne
(hâşâ / asla) ortak olmaya kalkmaksızın, Bu dünyada vatan ve millete hizmet
yolunda gayret sarf ederken ölen veya öldürülen dini inancı ne olursa olsun her
vatandaşımızı inancı doğrultusunda ebediyete uğurlarken hizmetine yakışır
şekilde onurlandırmak ve geride bıraktıklarını da hizmetlerine karşılık dünyevi
şükranlarımızın ifadesi olarak, yasalarla düzenlenmiş dünyevi güvence altına
almaktır.
Ebedi Âlemde
nasılsa yüce Allah, şehitler hakkında Tevrat'ta, İncil'de ve Kur'an'da kendi
üzerine hak olarak yazdığı vaadini elbette yerine getirecektir.
Allah
yolunda öldürülene şehîd denildiği gibi şâhide de şehîd denir.
Şehîd kavramı; rakîb, hafîz, alîm, semî, habîr, karîb kelimeleriyle
anlamdaştır.
Kur'ân'da şâhid kelimesinin çoğul şekli olan; şâhidûn,
şâhidin, şühûd ve eşhâd ile birlikte 20 âyette geçmiştir. İki âyette (Âl-i
İmrân, 3/81; Enbiyâ, 21/78) "şahîdin", bir âyette "eşhâd"
şeklinde azamet çoğulu olarak Allah hakkında kullanılmıştır:
"...Biz
de onların (Dâvûd ve Süleyman'ın) hükümlerine şâhitler idik." (Enbiyâ, 21/78);
"Ne işte bulunsan, Kur'ân'dan ne okusan ve siz ne iş
yapsanız mutlaka biz, içine daldığınız an üzerinizde şâhitleriz..."
(Yûnus 10/61)
Bu
âyetlerde Allah'ın "şâhid" olması; kullarının bütün yaptıklarını,
davranışlarını görmesi, bilmesi, muttali olması, sözlerini duyması, onları
murakabe etmesi, hazır ve nazır olması demektir.
"Nerede
olursanız olun O, sizinle beraberdir ve Allah yaptıklarınızı görür." (Hadîd, 57/4) âyetinin ifade ettiği
manayı ifade eder.
"(Ey
Peygamberim!) De ki: Ey Kitap Ehli! Allah yaptıklarınıza şâhid iken niçin
Allah'ın âyetlerini inkâr ediyorsunuz?" (Âl-i İmrân, 3/98)
Bu âyette Allah'ın şâhid olması; kitap ehlinin
yaptıklarına muttali olması, bilmesi, görmesi ve bu sebeple onları tecziye
etmesi demektir.
"Allah,
onların hepsini dirilttiği gün, yaptıklarını kendilerine bildirir. Allah
onların yaptıkları işleri hep sayıp zaptetmiştir. Onlar ise unutmuşlardır.
Allah her şeye şâhiddir." (Mücadele, 58/6)
Bu âyet, Allah'ın her şeye şâhid olmasının anlamını açıkça ifade etmektir. İnsanlar
nerede, ne zaman iyi veya kötü, küçük veya büyük, gizli veya aşikâr ne
yaparlar, ne söylerlerse hepsini Allah bilir, görür, şâhid olur.
...Allah'a karşı gelmekten
sakının. Çünkü Allah her şeye şâhiddir." (Ahzâb, 33/55)
Bu âyetlerde de olduğu gibi Allah'ın şâhid olarak kâfi
gelmesi, O'nun, insanların bütün yaptıklarını bilmesi, görmesi ve
zaptetmesidir.
Hiç kimse, yaptıklarını inkâra imkânı yoktur. Çünkü
Allah, yaptıklarını yazdırmıştır. (Kâf, 50/17).
Kişinin uzuvları da kendisine
şâhidlik edecektir (Fussilet, 41/20-25).
Müminlerin; îmân,
îbâdet, güzel ahlâk, adalet, doğruluk, ilim, irfan ve çalışmaları ile diğer
insanlara nümûne-i imtisal, güzel örnek (şühedâ) olmaları istenmiştir (Bakara,
2/143; Hac, 22/78). Müslümanlar; kıyamette diğer peygamberlerin hak dini, toplumlarına tebliğ ettiklerine de tanıklık edeceklerdir.
Yüce Allah,
dosdoğru ve âdil şâhidler olunmasını emretmektedir:
"Ey müminler! Adaleti tam yerine getirerek Allah için
şâhidlik edenler (şühedâ) olun, kendinizin, ana-babanızın ve yakınlarınızın
aleyhine olsa bile, (şâhidlik ettiğiniz kimseler) zengin veya fakir olsalar
yine (adaletten ayrılmayın)..." (Nisâ, 4/135).
Bir
kimsenin ancak iyi bildiği, tam gördüğü ve muttali olduğu konularda, şâhidlik
yapması gerekir. Şehâdette, bilgi, görgü, adalet ve doğruluk şarttır. (İ.K.)”
Bu açıklamada
yazılı ayetler okunduğunda, Prof. Dr. Abdülaziz Bayındır’ın:
“Şehit kelimesi
başka bir şeydir, “Allah yolunda öldürülenler” başka bir şeydir. Türkçe’de bu
‘Allah yolunda öldürülenler’ anlamında kullanılıyor. Şehit kelimesinin manası
farklıdır…Biz kendimiz, iyi niyetle, ‘Bu kişi Allah yolunda öldürülmüştür’
diyebiliriz. Cenab-i Hak, nasıl muamele edecek onu bilemeyiz.” sözünün
anlamı ve doğruluğu ile kavramın Kuran’daki anlamı ile halk arasında
“Şehit” kelimesine atfedilen anlamı arasındaki fark daha açık olarak
anlaşılacaktır.
“Allah,
müminlerin canlarını ve mallarını, karşılığında kendilerine cennet vermek üzere
satın almıştır. Allah yolunda çarpışırlar da öldürürler, öldürülürler.
Allah'ın; Tevrat'ta, İncil'de ve Kur'an' da kendi üzerine hak olarak yazdığı
bir vaattir bu. Ahdine, Allah'tan daha vefalı kim var? Perçinlediğiniz bu
antlaşmanızdan ötürü müjdeler olsun size. İşte budur o büyük başarının ta kendisi.”( 9 /TEVBE /111)
Bu
ayetlerin kapsamındaki şehitlerin kimler olduğunun hükmü, yalnız ve ancak Allah’ındır.
Allah,
Hükmüne kimseyi ortak etmez. (18 / KEHF /26)
“Ahdine, Allah'tan daha
vefalı kim var?”
Selam...
T.C. / M. Kemal Adal
Hiç yorum yok:
Yorum Gönder